Het Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine (Cebam) heeft onderzoek gevoerd naar de Evidence-Based Practice (EBP)-cultuur bij zorgverleners van 11 disciplines uit beide landsdelen, waarvoor het Evikey-netwerk een aanbod voorziet.
Zorgverleners ontvingen een vragenlijst via de eHealth box en/of via hun beroepsvereniging. De enquête peilde naar de kennis en de toepassing ervan in de praktijk. 2.269 zorgverleners vulden de vragenlijst in, waarvan 1.376 Nederlandstalig en 893 Franstalig.
Meer dan 90% van de respondenten gaf aan op de hoogte te zijn van Evidence-Based Practice (EBP). 80% van de respondenten rapporteerden dat zij behoefte hadden aan begrijpelijke, beknopte, en gecentraliseerde informatie, die aangepast is aan de Belgische context. 67% zag deze info liefst ook beschikbaar in hun moedertaal.
EBP gaat niet alleen over wetenschappelijke evidentie
In het algemeen vinden respondenten dat EBP een positieve invloed heeft op hun dagelijks werk: het helpt hen niet alleen bij het nemen van beslissingen over patiëntenzorg, maar verbetert ook de kwaliteit van die zorg.
Hoewel EBP steunt op drie pijlers, identificeert slechts 18,9% van de respondenten alle drie de pijlers correct. De meerderheid van de respondenten (92,6%) weet dat EBP gebaseerd is op wetenschappelijke bevindingen, maar de overige twee pijlers, met name klinische expertise en patiënt voorkeuren, worden nog als minder essentiële componenten beschouwd. Respectievelijk identificeerden 39,3% en 24,5% van de respondenten deze pijlers correct.
Het is bijgevolg belangrijk dat het Evikey-netwerk en zijn partners samen communiceren dat EBP zich niet beperkt tot wetenschappelijke bevindingen, maar evenzeer steunt op de klinische expertise van de zorgverleners en de waarden van de patiënt.
Kennis en gebruik van EBP
De respondenten willen niet alleen leren hoe zij effectief naar relevante bronnen kunnen zoeken en de betrouwbaarheid en relevantie van de gevonden informatie kritisch kunnen evalueren, maar ook hoe zij EBP effectief in hun dagelijkse praktijk kunnen toepassen.
Online-zoekmachines zijn de bekendste en meest gebruikte hulpmiddelen om toegang te krijgen tot EBP-informatiebronnen. Echter, verschillende nationale en internationale databanken met betrouwbare EBP-informatie, zijn bij een groot deel van de respondenten onbekend.
Ook hier is er communicatiewerk aan de winkel, niet alleen om betrouwbare bronnen beter bekend te maken, maar ook over hoe ze best te gebruiken bij de zoektocht naar antwoorden op een klinisch probleem.
Interview met Carolien Strouwen, Research Assistant & coördinator van de cel Evaluatie van Cebam
Wat motiveerde u om deze barometer uit te voeren? Kunt u iets vertellen over uw evaluatieopdracht binnen het Evikey-netwerk?
Deze cultuurmeting kadert binnen de opdracht van Cebam om de EBP-cultuur bij zorgverleners en burgers op te volgen. De focus bij deze meting ligt op zorgverleners uit de 1ste lijn. Zij zijn voorlopig het voornaamste doelpubliek van het Evikey-netwerk, en het is dus belangrijk om een beeld te hebben van de huidige kennis en implementatie van EBP in de klinische praktijk, zodat Evikey het aanbod voor de zorgverlener er optimaal op kan afstemmen. Tevens levert deze barometer ons bijkomende inzichten die relevant kunnen zijn voor onze overige deelopdrachten, bijvoorbeeld de evaluatie van de noden op het terrein.
Wat zijn de meest opvallende resultaten van het onderzoek?
Wat vooral opviel was het feit dat, hoewel een heel grote meerderheid van de respondenten aangaf bekend te zijn met het begrip EBP, toch slechts één vijfde ook effectief de drie pijlers binnen EBP correct identificeerde. Er bestaan dus duidelijk nog heel wat misvattingen over wat Evidence-Based Practice is.
Een tweede markant resultaat was het feit dat een grote meerderheid van de respondenten aangaf nood te hebben aan info aangepast aan de Belgische context, in de eigen moedertaal. Daarentegen had de helft van de respondenten nog nooit gehoord van de verschillende organisaties die binnen België werkzaam zijn rond EBP. Dit zou kunnen aangeven dat er niet steeds een goede doorstroming is van de content die aangeboden wordt binnen het netwerk naar de klinische praktijk.
Als laatste was het dan wel weer zeer fijn om te zien dat er vanuit de zorgverleners zeker een bereidheid is om volgens EBP te handelen: velen onder de respondenten gaan regelmatig op zoek naar extra informatie, zijn het eens dat EBP noodzakelijk is in de praktijk en vinden ook dat het de kwaliteit van zorg verbetert. Echter de effectieve implementatie van EBP binnen de praktijk verloopt nog niet helemaal optimaal.
Welke lessen en praktische acties trekt u daaruit?
Deze barometer geeft zeker al een beter zicht op de huidige EBP-cultuur bij de Belgische zorgverleners in de 1ste lijn. Er zijn verschillende resultaten waar het netwerk concreet mee aan de slag kan: het bekend maken van het aanbod binnen het netwerk, het wegwerken van de misvattingen over EBP met behulp van bijvoorbeeld opleidingen, het ondersteunen van de implementatie van EBP binnen de praktijken. Kortom, allemaal taken die perfect vallen binnen de doelen van het Evikey-netwerk en zijn core partners.
Wanneer gaat u een nieuwe enquête houden om de evolutie van EBP-praktijken te meten?
In de toekomst willen we graag opvolgen hoe de EBP-cultuur bij de zorgverlener evolueert, mede als gevolg van acties die binnen het netwerk worden ondernomen. Over drie jaar, in 2025, zal de EBP-cultuurmeting worden herhaald. In de tussentijd analyseren we verder de huidige resultaten, waarbij we ook per beroepsgroep zullen kijken naar de antwoorden.
Er zijn ook plannen op korte termijn om naast deze kwantitatieve resultaten ook een kwalitatieve bevraging te doen van het werkveld. Zo kunnen we onze acties om het EBP-handelen te verbeteren nog beter afstemmen op de noden van iedere specifieke beroepsgroep.
Naast de zorgverleners zijn we verder ook geïnteresseerd in de burgers. Momenteel ontwikkelen we een instrument waarmee we de EBP-cultuur van burgers kunnen meten. De effectieve uitsturing van deze bevraging is gepland voor 2024.